Wyrok C 1/22, Lieselotte Augentrost przeciwko Skarbowi Państwa

z dnia 26 listopada 2022 roku

Nowa Precelkhanda, 26 listopada 2022 r.

Sygn. akt: C 1/22

Trybunał Królewski w składzie:
STK Mihály Szobi – przewodniczący
po rozpoznaniu na posiedzeniu 22 listopada sprawy z powództwa Lieselotte Augentrost przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Finansów o zapłatę

1) oddala powództwo;
2) kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.



Ramy prawne
Zgodnie z art. 16 Kodeksu cywilnego („K.c.”):
1. Kto wyrządził drugiemu szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia.
2. Naprawnienie szkody może nastąpić, według wyboru poszkodowanego, albo poprzez przywrócenie stanu sprzed wyrządzenia szkody albo poprzez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.
3. Jeżeli stanu sprzed wyrządzenia szkody nie można przywrócić, naprawienie szkody następuje poprzez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.
Zgodnie z art. 19 ust. 1 K.c. kto nie wykonał umowy lub nienależycie wykonał umowę obowiązany jest do naprawienia szkody powstałej w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.

Stan faktyczny
Pozwem z 12 listopada 2022 r. powódka domagała się wypłaty przez Koronę nagród w konkursie literackim. Następnie powódka sprecyzowała, że domaga się zasądzenia na rzecz swoją oraz Joachima Cargalho oraz Raferiana de Loup-Blanc kwoty miliona talimarów, a także karę więzienia dla Pana Alphonse de Couervichon w wymiarze tygodnia lub publiczne biczowanie na pręgierzu.

Trybunał zakreślił pozwanemu termin do złożenia odpowiedzi na pozew. Mimo przedłużenia tego terminu na swój wniosek pozwany nie zajął stanowiska.

Powódka domagała się zasądzenia wskazanej powyżej kwoty pieniężnej podając, że wykonała pracę na konkurs literacki, która to praca została wysoko oceniona, lecz do dnia złożenia pozwu nie ogłoszono wyników konkursu.

Trybunał zważył, co następuje:
Powództwo należało oddalić z przyczyn wskazanych poniżej.

W pierwszej kolejności należało ustalić, czy istnieje w ogóle roszczenie procesowe dochodzone w niniejszej sprawie.
Trybunał doszedł jednak do przekonania, że roszczenie takie jeszcze nie powstało. Można się przychylić do twierdzenia, że ogłoszenie konkursu literackiego oraz wskazanie oznaczonych nagród stanowi przyrzeczenie publiczne, ale przyrzeczenie publiczne powoduje powstanie zobowiązania do wypłaty nagrody za wykonanie czynności określonej w przyrzeczeniu. Zasady konkursu ogłoszonego przez Alphonse’a de Couervichona nie przewidywały jednak przyznania nagrody za sam fakt stworzenia dzieła literackiego, a przewidywały przyznanie nagrody za najlepsze dzieło literackie. Tym samym wykonanie dzieła, jego opublikowanie, czy nawet uzyskanie pozytywnej oceny przyrzekającego nie stanowiło tej czynności, za którą przewidziano nagrodę; niezbędne było też ocenienie tej czynności przez jury i dopiero ogłoszenie wyników tej oceny przez jury powodowałoby powstanie skonkretyzowanego roszczenia do otrzymania oznaczonej kwoty pieniężnej. Bez decyzji jury nie wiadomo natomiast, kto stworzył najlepsze dzieło literackie i nie wiadomo, czy byłaby to powódka, czy też nie. Trybunał Królewski nie jest natomiast powołany do oceniania dzieł literackich, a jedynie do oceny, czy powodowi przysługuje dochodzone w pozwie roszczenie. Tym samym Trybunał uznał, że roszczenie, jakiego dochodziła powódka nie zostało jeszcze ukształtowane.

Drugą kwestią, jaką należy rozważyć jest fakt, że powódka wystąpiła o zasądzenie kwoty pieniężnej na rzecz swoją oraz dwóch innych osób, nie wskazawszy jednak, czy kwota ta przysługiwać ma tym osobom solidarnie, czy w częściach i jeżeli tak, to w jakich. Trybunał zwraca jednak uwagę, że powódka nie miała interesu prawnego, żeby występować w imieniu osób trzecich. Jak Trybunał stwierdził w uzasadnieniu postanowienia z 20 listopada 2022 r., sygn. akt K 2/22:

(…) prawo do sądu obejmuje m. in. prawo dostępu do sądu, czyli prawo każdego obywatela do zainicjowania sprawy przed sądem. Prawo to nie jest jednak zawieszone w próżni, ale jego istnienie służy urzeczywistnieniu innych praw i wolności jednostki. Organy wymiaru sprawiedliwości można nazywać więc organami ochrony prawnej. Tym samym prawo dostępu do sądu jest pochodną innych praw i wolności obywatelskich, które wynikają z art. 1 Konstytucji. Idąc dalej, żeby ustalić, czy inicjatorowi postępowania przysługuje prawo do sądu, należy ustalić, czy w realiach konkretnej sprawy inicjator ten ma interes w uzyskaniu orzeczenia w sprawie. Sytuacja jest dość prosta w sprawie cywilnej, gdzie wystarczy ustalenie, czy powód ma interes prawny w wytoczeniu i popieraniu powództwa (…)

Należy mieć na uwadze, że roszczenie procesowe, o ile by powstało, byłoby roszczeniem ze stosunku zobowiązaniowego, a więc z prawa skutecznego jedynie między stronami tego stosunku prawnego. Tym samym każdej z osób wymienionych w pozwie przysługuje samodzielne uprawnienie do jego dochodzenia i roszczenie to nie może być dochodzone przez inną osobę nawet rzecz uprawnionego. To uprawniony jest bowiem władny podjąć decyzję, czy życzy sobie dochodzić przysługujących mu praw, czy też nie.

Trybunał zwraca również uwagę, że nawet, gdyby roszczenie o wypłatę nagród powstało, Skarb Państwa nie byłby zobowiązany do wypłaty tych nagród, ponieważ to nie on zaciągnął zobowiązanie. Strażnik Elegancji jest organem władzy publicznej, ale należy rozróżnić sytuację, w której oznaczona osoba fizyczna występuje w roli osoby prywatnej od sytuacji, w której występuje ona jako piastun określonego organu władzy publicznej, czy zastępca osoby prawnej (Skarbu Państwa). O tym, w jakiej roli społecznej oznaczona osoba fizyczna działa decyduje w pierwszym rzędzie oczywiście wola tej osoby i sposób, w jaki osoba ta działa. Pozwana nie wykazała, żeby Alphonse de Couervichon miał organizować konkurs działając jako organ władzy publicznej (o tym, czy ma takie umocowanie – dalej). Trybunał nie dopatrzył się w materiale dowodowym sprawy żadnego dowodu świadczącego o innym, niż prywatny charakter konkursu.

Niezależnie od powyższego o fakcie organizowania konkursu przez państwo lumeryskie można by mówić jedynie w sytuacji, w której funkcjonariusz publiczny organizujący taki konkurs w imieniu państwa miałby umocowanie do dysponowania środkami publicznymi. Strażnik Elegancji nie ma umocowania do dysponowania środkami publicznymi. Takie umocowanie nie wynika ani z przepisów ustawy o finansach publicznych, ani z ustrojowej pozycji Strażnika Elegancji, który nie jest członkiem rządu, ani w ogóle organem władzy publicznej. Jego uprawnienie do dysponowania środkami publicznymi nie może być zrekonstruowane na żadnej podstawie, o czym świadczy przede wszystkim fakt, że Strażnikowi Elegancji jest wypłacane jedynie wynagrodzenie, a nie są stawiane w comiesięcznym budżecie do jego dyspozycji żadne środki budżetowe.

Z powyższych względów Trybunał orzekł, jak na wstępie.

(-) Mihály Szobi
Sędzia
/l.s./

P o u c z e n i e: od niniejszego postanowienia przysługuje apelacja do Straży w terminie 7 dni.

Zarządzenie: ogłosić w Dzienniku Praw